Isolde de Ridder - Oud-deelnemer Circulair Ontwikkelprogramma Upcyclecentrum

Als edelsmid is het behoorlijk lastig om aan verantwoord goud te komen. En al helemaal aan verantwoord zilver. Het is daarom een kopzorg voor Isolde de Ridder. Ze nam deel aan het Circulair Ontwikkelprogramma in het Upcyclecentrum en zocht de oplossing.

Fairtrade

Isolde de Ridder startte een kleine 20 jaar terug aan de opleiding voor goudsmid. Al gauw bleek haar interesse in het maken van sieraden veel groter dan in het vervaardigen van grotere voorwerpen, zoals bestek of schalen. "De sentimentele waarde van sieraden is over het algemeen groter dan bij gebruiksvoorwerpen", licht Isolde toe.

Isolde keek echter verder dan enkel het verkrijgen van grondstoffen. "Al tijdens de opleiding verbaasde ik mij erover hoe ingewikkeld het was om er achter te komen waar je materiaal vandaan komt en hoe het zit met de arbeidsomstandigheden.”

In 2017 begon de gedreven goudsmid voor zichzelf. Niet als een gewone goudsmid, maar als 'fairtrade goudsmid'. Dit betekende dat je een licentie had om zilver en goud in te kopen, gedolven uit eerlijke mijnen. Geheel volgens haar principes, maar helaas van korte duur. "In oktober 2019 kreeg ik een brief van Max Havelaar waarin stond dat het aanbieden fairtrade goud en zilver stopte.” Er was dus geen eerlijk materiaal meer om mee te werken. Zilvermijnen en goudmijnen hebben een slechte reputatie. Denk hierbij aan slechte arbeidsomstandigheden, het vernietigen van de natuur en omkoping. Voor Isolde een overduidelijke 'no go': "Daar wil je toch niet aan meewerken?!”

Circulair Ontwikkelprogramma

Na lang wikken en wegen, trok Isolde een gewaagde conclusie: "Dan moet ik zelf maar voor materialen zorgen. Er is immers genoeg oud materiaal dat na omsmelting opnieuw gebruikt kan worden.” In diezelfde periode wees een vriendin haar op het Steigerfestival. Op dit festival tentoonstellen alleen duurzame ondernemers hun producten. Haar bezoek aan het festival bleek een schot in de roos. "Je weet nooit wie je er tegenkomt.” Via de open ateliers raakte Isolde in gesprek met Sebastiaan van Dulken van Ruig & Geroest. "Destijds was hij 1 van de ondernemers die net zijn periode in het Upcyclecentrum had afgerond. Sebastiaan vertelde mij over de mogelijkheden die het Circulair Ontwikkelprogramma van het Upcyclecentrum hem hadden gegeven. Ook gaf hij aan dat hij vermoedde dat ik een goede een goede kanshebber was om nadien aan het programma deel te nemen.”

"Ik bestudeerde de oproep voor nieuwe ondernemers en besefte dat dit dé kans was. Er wordt op de recyclingperrons heel veel elektronica ingeleverd. Zo hebben printplaten vaak een laagje goud of zilver voor betere geleiding.” Zo nam Isolde vanaf september 2020 deel aan het circulaire programma en bemachtigde een schaars atelier in het Upcyclecentrum.

Complex

Kort door de bocht was haar doel: edelmetalen uit oude elektronica winnen. "Ik had al uitgezocht welk percentage van onze edelmetalen bij het afval terechtkomen. En dat bleek extreem veel, zeker als je bedenkt hoeveel dit materiaal nog waard is. Dus je begrijpt: Ik wilde dit terugwinnen.” Maar hoe? Verschillende manieren passeerden de revue, maar veel ideeën bleken onuitvoerbaar op kleine schaal. "Printplaten bevatten namelijk geen edelmetalen in massieve vorm. Meestal zit er een massieve kern in van een goedkoper geleidend metaal, slechts onder een heel dun laagje edelmetaal. Het zilver, goud of platina zit als het ware over het andere materiaal heen en beschermt vooral tegen oxidatie.” Dat is kostenbesparend  voor het fabriceren van printplaten, maar niet erg geschikt voor recycling. "Als materialen aan elkaar gesmolten zitten, is het moeilijk om deze weer uit elkaar te trekken. Vergelijk het met het maken van spaghetti, waarna je alle ingrediënten van elkaar weer wilt scheiden. Dat is ook bijna onmogelijk.”

Slapeloze nachten

Even leek de zo integere goudsmid terug bij af te zijn. "En toen zat ik daar in het Upcyclecentrum.” Een periode van slapeloze nachten ging voorbij. "Mijn wens was om duurzame sieraden te maken. Ik vind het onethisch om goud en zilver uit mijnen halen zonder de garantie dat er geen kinderarbeid aan te pas komt. Ook bleek het onmogelijk om zilver en goud uit oude printplaten te halen. Wat moest ik doen?”

Verschillende opties werden bekeken, variërend van een startup in Amerika tot de Japanse smeedtechniek mokume-gane. Totdat Isolde al de bewaarde, oude printplaten bij het opruimen nog eens goed bekeek. "Opeens zag ik het! Ik was onder de indruk van de lijnenspellen in de printplaten. Ze zijn uniek, technisch. Ze hebben eigenlijk wel wat. Ik dacht: misschien kan ik hier ‘edelstenen’ van maken?”

Ook achter edelstenen zit vaak een verhaal van uitbuiting en moderne slavernij. "Door het maken van ‘edelstenen’ uit dit materiaal kon ik zowel op een eerlijke manier aan materiaal komen én op een positieve manier aan bewustwording en verandering bijdragen.” 2 vliegen in één klap dus. "In de loop van de tijd vroegen steeds meer mensen of ik interesse had in hun oude sieraden. Zo kreeg ik ook nog een beetje zilver om mee te werken.”

Creativiteitsspurt

Ook medewerker Jilles van het recyclingperron deed nog een duit in het zakje. "Tijdens zijn werk zoekt hij naar materialen die passen bij de ondernemers van het Upcyclecentrum. Zo kwam hij opeens met heel verrassende materialen aanzetten die erg leuk zijn om mee te werken. Hij veroorzaakte een ware creativiteitsspurt, waarin ik anders nooit terecht was gekomen. Als we allemaal zouden denken als Jilles, zouden we zo met 101 nieuwe oplossingen komen.”

Steigerfestival

Op 8 en 9 oktober 2022 is het Almeerse Steigerfestival. Hier zal Isolde haar collectie presenteren. "De collectie bestaat uit twee lijnen, zowel voor heren als voor dames.” Je treft er onder andere ringen, manchetknopen, hangers en oorbellen aan. ,,Ook werk ik aan enkele stukken in een gelimiteerde oplage.” En verwacht niet enkel groene printplaten. "In de 2 jaar dat ik in het Upcyclecentrum zat, ontdekte ik dat er veel meer kleuren zijn. Geel, blauw, rood en zwart bijvoorbeeld. Ik heb zelfs een paarse gevonden.”

Haar inspiratie ontstond op het Steigerfestival en dit jaar is Isolde hier opnieuw. Ditmaal met haar eigen verhaal. Haar collectie van duurzame, handgemaakte sieraden. "Mijn grote droom is dat over een aantal jaar alle goudsmeden zich realiseren dat circulair werken de beste oplossing is die we de aarde kunnen bieden. Dat dit de wereld zoveel verder helpt door het voorkomen van slavernij, ontbossing en andere slechte neveneffecten.” De beroepsvereniging wil dat in 2030 de helft van het edelmetaal weer circulair op de markt komt. "Ik vind deze ambitie niet genoeg. Ik wil mooie en verantwoorde sieraden blijven maken voor mensen die daar net zo blij van worden als ik. Dat wil ik niet voor 50% doen, maar voor 100%.”